diagnoza i leczenie
Przed postawieniem pacjentce diagnozy vulvodynii lekarz specjalizujący się w tej dziedzinie zbiera dokładne informacje na temat historii jej (często wieloletniej) choroby. Istotne są różne szczegóły dotyczące objawów, aktywności seksualnej, higieny, innych medycznych problemów, przyjmowanych leków itp. Następnie lekarz bada vulvę, pochwę oraz wydzielinę z pochwy. Ważnym elementem diagnozy jest wyeliminowanie innych chorób vulvy czy pochwy: infekcji, chorób skóry, chorób ogólnoustrojowych, stanów przednowotworowych oraz nowotworów, chorób przenoszonych drogą płciową, reakcji alergicznych, a także różnych uszkodzeń, w tym wynikających z nadużyć seksualnych.
U kobiet z już zdiagnozowaną vulvodynią lekarze rutynowo sprawdzają, czy nie pojawiły się żadne infekcje, które mogą pogarszać objawy vulvodynii.
diagnozowanie vestibulodynii
Przy diagnozowaniu vestibulodynii lekarze posługują się procedurą zwaną „kryteriami Friedricha” – po wyeliminowaniu innych możliwych przyczyn bólu vestibulodynia jest diagnozowana gdy:
- pacjentka doświadcza intensywnego bólu kiedy dotykany jest przedsionek pochwy lub gdy następuje próba wprowadzenie czegoś do pochwy,
- wykazuje wrażliwość podczas tzw. „Q-tip test”, w którym lekarz za pomocą wacika delikatnie dotyka bolesne miejsca w przedsionku pochwy,
- w przedsionku pochwy występuje zaczerwienie (jego nasilenie może być bardzo różne) , ale nie są widoczne żadne inne zmiany chorobowe.
Zgodnie z kryteriami Friedricha vestibulodynia jest diagnozowana, gdy wymienione powyżej objawy utrzymują się przynajmniej przez 6 miesięcy, a nasilenie bolesności i wrażliwości przedsionka pochwy jest od umiarkowanego do bardzo dużego. Dr E. Stewart podkreśla, że przy diagnozowaniu vestibulodynii najważniejszy jest ból odczuwany przez pacjentkę, a nie zaczerwienie przedsionka pochwy, gdyż bardzo się ono różni pomiędzy chorymi kobietami.
diagnozowanie vulvodynii właściwej
Przy diagnozowaniu vulvodynii właściwej natomiast szczególnie ważne jest według dr Stewart zapytanie pacjentki, czy początek objawów nie wiąże się według niej z jakimś wydarzeniem czy czynnikiem – jakimś pęcherzykiem czy zmianą na vulvie, chorobą, operacją w obrębie pleców, brzucha, pochwy czy vulvy, porodem, kontuzją sportową, wpadniętym dyskiem, skoliozą, zapaleniem stawów kręgosłupa, zwichnięciem stawu biodrowego itp. Taki początek choroby może według autorki być argumentem przemawiającym za tym, że pacjentka cierpi na vulvodynię właściwą. Ważny jest także zawód, jaki wykonuje kobieta (np. to, czy długo codziennie siedzi). Przeprowadzenie przez lekarza opisywanego powyżej „Q-tip testu” pozwala ocenić, czy pacjentka cierpi równocześnie na vestibulodynię. Czasami – kiedy objawy urologiczne są bardzo nasilone – zachodzi potrzeba konsultacji z lekarzem urologiem.
leczenie
Jako że przyczyny vulvodynii nadal nie są znane, to obecnie nie istnieje jedno całkowicie skuteczne lekarstwo na tę chorobę. Kobietom oferowane są różne rodzaje leczenia w nadziei, że spowodują one ustąpienie objawów lub chociaż ich złagodzenie. Specjaliści podkreślają, że przy leczeniu vulvodynii bardzo ważna jest cierpliwość, gdyż odkrycie, co pomaga danej kobiecie bardzo często wymaga dużo czasu.
Skuteczność leczenia jest kwestią bardzo zindywidualizowaną – niektóre kobiety odkrywają, że pewne lekarstwa czy metody pozwalają im nawet całkowicie uporać się z bólem i na nowo cieszyć życiem.
Do stosowanych obecnie na świecie metod leczenia vulvoydynii należą m.in.:
- Leki miejscowo znieczulające (np. lignokaina),
- Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (np. amitryptylina, nortryptylina) – ze względu na ich skuteczność w leczeniu przewlekłego bólu,
- Leki przeciwpadaczkowe (np. Tegretol, Neurontin) – również ze względu na działanie przeciwbólowe,
- Fizjoterapia oraz biofeedback – pozwalają przywrócić prawidłową pracę mięśni dna miednicy,
- Kremy stosowane miejscowo (np. estrogenowe),
- Zastrzyki z Interferonem,
- Blokady nerwów,
- Modyfikacje diety (stosowana jest głównie tzw. low oxalate diet – dieta polegająca na ograniczeniu spożywanych szczawianów),
- Vestibulektomia – leczenie operacje przeznaczona jedynie dla kobiet z vestibulodynią, polega na płytkim wycięciu błony śluzowej przedsionka pochwy,
- Pomoc psychologiczna – pozwala kobiecie uzyskać wsparcie, a także poradzić sobie z problemami emocjonalnymi i seksualnymi, które mogą powstać w wyniku choroby.
Specjaliści podkreślają, że pierwszym krokiem w leczeniu vulvodynii powinno zawsze być wyeliminowanie wszystkich czynników, które mogą podrażniać vulvę: stosowanie mydeł, kremów, środków perfumowanych czy chemikaliów. Nie należy również nosić obcisłych spodni czy bielizny (najlepsza jest bielizna bawełniana biała). Ważne jest, aby nie wykonywać czynności, podczas których duży nacisk na vulvę może pogorszyć objawy (dla wielu chorych kobiet taką czynnością jest np. jazda na rowerze). Bardzo istotne jest również to, aby kobieta nie angażowała się w takie aktywności seksualne, podczas których odczuwa ból – więcej na ten temat znajduje się na stronach dotyczących psychiki i seksu. Dbanie o siebie – swoje ciało i emocje stanowi element, którego nie da się przecenić w procesie radzenia sobie z tajemniczą chorobą jaką jest vulvodynia.
lekarze specjalizujący się w vulvodynii
W ciągu ostatnich lat zaczęło się w Polsce pojawiać coraz więcej lekarzy, którzy wiedzą o istnieniu vulvodynii. Zapraszamy na forum, w którym kobiety dzielą się doświadczeniami leczenia u różnych lekarzy.